13 Aralık 2007 Perşembe

Palindrom - mordnilaP

Palindrom; herfleri ters sıra ile yazıldıklarında da anlamlı olan kelime dizilerine verilen bir ad. En bilinen örneği "ey edip adanada pide ye" olan palindromlarda kelime dizisi tersten okunduğunda aynı diziyi oluşturması gerekmiyor.

Birkaç ilginç örnek verelim:

traş adama şart
a man, a plan, a canal: panama
al kazık çak karaya kayarak kaç kızakla

Aslında çok anlamlı cümleler değiller. Tahminime göre birileri eğlence olsun diye bulmuş bu işi. Ancak Monsieur Georges Perec'in "Le Grande Palindrome (Büyük Palindrom)" isimli dizisi, palindromu oyundan ziyade bir sanata çevirmiş. Zira bu palindromda tam 5000 kelime kullanılmış. Bu, benim bulabildiğim, anlamlı olduğu için kabul görmüş en uzun palindrom. 17 binin üzerinde kelimeden oluşmuş palindromlar da bulunmasına rağmen bunlar anlamsız olduklarından kabul görmemişler.

Edebiyatımızda da palindrom kullanan şair ve yazarlarımız olmuş. Behçet Necatigil ve Üstün Alsaç palindromları keşfetmiş kişilermiş.

Palindrom konusunun benim çok ilgimi çeken bir kullanımı daha var . Los Amantes Del Circulo Polar (Kutup Çizgisi Aşıkları) isimli filmde olayların gelişiminin, palindrom mantığında olduğu söyleniyor. Birbirini başta ve sonda tekrarlayan olaylar varmış. Ayrıca baş rollerdeki karakterlerin isimleri "Otto" ve "Ana". Filmin bir bölümü İzlanda'da geçiyormuş ve hava kararmıyormuş. Bu da palindromsal bir etki daha katıyor filme. Son izlediğim İzlanda yapımı film (Noi Albinoi - Buzdan Hayaller) bende vakit kaybı hissi yaratmış olsada, Kutup Çizgisi Aşıkları bir merak uyandırdı.

Palindrom kelimesi çok açık olduğu üzere yabancı kökenli. Türkçe karşılığı olarak "tekrarbaşlayan" kullanılıyor. Ancak ararken bu şekilde kullanırsanız fazla sonuca rastlamanız mümkün değil. Ben de konuyu doğru aktarabilmek için ağ alanımızın ilkelerinden bir yazılık taviz vermiş bulunuyorum.

Yazımızla ilgili teşekkürü sevgili Güçlü'ye yolluyoruz. Bu konuya dikkatimizi çektiği için.

Hiç yorum yok: